(Tiếp theo)
4. Khác về cách nói.
Tiếng Việt là ngôn ngữ tượng hình, giàu âm hưởng và diễn đạt hình tượng nên dùng có thái quá thì cũng là thường tình. Người ta thường nói: Tiếng Pháp để nói với người yêu,tiếng Anh dùng trong công việc, tiếng Đức để chửi kẻ thù còn tiếng Nga dùng ở đâu cũng được. Đó là nhờ sự chặt chẽ, súc tích, diễn cảm của tiếng Nga, cho nên việc “bê” nguyên văn tiếng Việt sang tiếng Nga nhiều lúc bất cập, không bình thường.
Không ít cụm từ ta không dịch đúng nghĩa sang tiếng Nga được. Ví dụ:
- “Cộng đồng” trong câu “Vì sức khỏe cộng đồng”, nếu dịch là “Сообщество” thì sẽ sai vì “Сообщество” trong tiếng Nga để chỉ 1 nhóm gắn bó nào đó trong xã hội, chẳng lẽ chỉ lo sức khỏe cho 1 nhóm nào đó trong toàn xã hội thôi ư?
- “Dân sinh” khi nói “Xây dựng cầu dân sinh”. Thú thật, tôi không biết dịch thế nào cho đúng, vì trừ cầu quân sự ra thì cầu nào chẳng phục vụ cho cuộc sống của nhân dân?!
- “Xã hội hóa Y tế” chẳng hạn. Tiếng Nga không có khái niệm đó, nhưng nếu dịch theo bản chất là “приватизация” (tư nhân hóa) thì sẽ bị phê bình là thiếu quan điểm.
Còn nhiều nữa, không tiện nói ra.
5. Khác về quan niệm sống, lối sống
Tôi chỉ nêu vài ví dụ:
Ở Nga, ở các bến tàu, bến xe, việc gửi đồ đạc nhờ hành khách cùng ngồi chờ để mình đi việc riêng dăm phút là chuyện thường tình. Ở ta thì tuyệt đối cấm..
Ở Nga, bà con ở nơi khác đến thăm ở lại nhà của chủ nhà được coi là vinh dự, thể hiện sự gắn bó dòng tộc. Ở ta thì nên thuê khách sạn ở, rồi đến thăm sau được coi là đàng hoàng, sang trọng?!
Ở vùng quê Nga, khi con cái có gia đình mà ở với mình, bố mẹ thường làm thêm căn nhà nhỏ cho 2 vợ chồng già, còn con cái sống trong căn nhà chính do họ cả đời xây dựng nên. Ta được coi là "bố mẹ hy sinh vì con cái" nhưng không gặp như vậy.
Trong nhà, những gì là phần thưởng thì họ trưng bày, những gì thuộc về bằng cấp, vị trí mình đạt được thì không, vì sẽ là hợm hĩnh trước mắt mọi người. Ở ta, tôi gặp rất nhiều nhà treo bằng ĐH, Thạc sĩ của con cái lên. (Có lần thấy ở nhà 1 người bà con treo ảnh phóng to Bằng ThS của con vừa tốt nghiệp ở Anh về, tôi đùa: Sao anh không treo QĐ kết nạp Đảng lên, QĐ của Đảng giá trị hơn cái bằng này nhiều chứ?)
Về quan hệ trong giao tiếp công việc, xin trích lời của nhiều người Nga sau khi làm việc ở VN: “Người Việt hay thích quà”, hay Tiếu lâm của 1 bạn Nga đã nhiều năm ở VN:
Совещание антикоррупционной комиссии. После окончания, каждый получил конверт за свое участие.(Cuộc họp Ủy ban chống tham nhũng. Họp xong, mỗi người nhận một phong bì do đã tham gia).
Với công việc của HDV du lịch. Lợi thế là biết tiếng Nga chỉ cần ở mức độ khá, nói lưu loát là được dù có thiếu chính xác cũng không sao. Nhưng có 2 chú ý nhỏ:
- Vì dân tộc Nga có một trong những nền văn hóa vĩ đại của nhân loại, nên việc thêm vài tục ngữ, thành ngữ Nga khi giới thiệu (ví dụ để so sánh VH của ta với VH Nga ta đệm thêm: Как русские говорят ...) sẽ làm cho bài thuyết trình sinh động, người nghe khoái hơn và ghi nhớ hơn.
- Dân Nga rất ham hiểu biết, tích lũy kiến thức: ta thường gặp học sinh ghi chép khi xem Viện bảo tàng hay thấy họ rất hay đọc sách báo ở metro... Ở Nga, HDV thường có bằng ĐH khoa Lịch sử, cho nên ngoài bản thuyết trình mẫu, nên có nghiên cứu thêm đối tượng cần giới thiệu (danh thắng, công trình VH). Vừa là kiến thức cho mình, vừa ý nghĩa cho đất nước con người Việt, và 1 điều, theo tôi cũng quan trọng là:
Trong số dân du lịch không ít người có cương vị, doanh nghiệp nhất định. Nếu mình được coi là người hiểu biết, thông minh ... thì sẽ có lúc họ nhớ đến khi cần việc gì đó ở VN. Vì vậy, theo kinh nghiệm bản thân tôi, việc làm quen với những ai thích mình, quý mình (nhớ để lại danh thiếp) cũng là cầu nối đến tương lai.
Trong công việc với người Nga hay do người Nga chỉ đạo, nếu mục đính làm việc lâu dài, không chỉ vì đồng lương trước mắt thì cần chú ý để khắc phục 5 điểm khác nhau nêu trên.
Ngoài ra cần lưu ý thêm:
- Tính chính xác trong công việc, nhất là khi làm báo cáo... Như những nước công nghiệp phát triển, họ rất coi trọng các con số, tính toán tỷ mỉ... , những kết luận chung chung, những cụm từ “ba phải” thường thấy chỉ làm xấu cho việc mình làm.
- Trong giao tiếp, những kiểu nói có tính “khúm núm” (1 từ lại Dạ, 2 từ lại Dạ) chỉ hạ thấp mình trước mắt người khác.
- Cố gắng dùng ngôn ngữ nói, những câu thông dụng..., hạn chế những câu có cú pháp quá đầy đủ học ở trường. Vì khi nghe những câu “sách vở” người ta sẽ cảm thấy giao tiếp có tính lễ nghi, ngoại giao mà không nhận ra sự thật tâm, chân tình của mình.
- Người Nga rất ghét Mỹ, văn hóa và lối sống Mỹ nói chung. Khi viết văn bản tiếng Nga tuyệt đối không dùng các từ tiếng Anh đệm vào, hay viết theo kiểu Anh: Viết hoa chữ cái đầu các từ trong tựa để... . Dù bài viết có hay đến đâu nhưng có những “thứ” đó thì bị coi là không tôn trọng văn hóa Nga.
- Người Nga, nhất là phụ nữ Nga, rất coi trọng sự thông minh, vì theo họ và với điều kiện của đất nước họ, người đàn ông thông minh sẽ làm được tất cả trong hiện tại cũng như tương lại. Ai được Trời phú cho khả năng này thì nên tận dụng tối đa mà không sợ họ cho mình qua mặt hay ganh tỵ.... (tất nhiên, phải biết cách trình bày ý kiến thông minh của mình để nghe cho ‘lọt tai).
P.S. Những suy nghĩ trên đây có t/c “chấm phá”. Đang rất bận, nhưng thấy nhiều bạn quan tâm đến chủ đề nên sẽ cố gắng viết thêm phần “Kinh nghiệm khi xin việc ở các Cty Nga”
4. Khác về cách nói.
Tiếng Việt là ngôn ngữ tượng hình, giàu âm hưởng và diễn đạt hình tượng nên dùng có thái quá thì cũng là thường tình. Người ta thường nói: Tiếng Pháp để nói với người yêu,tiếng Anh dùng trong công việc, tiếng Đức để chửi kẻ thù còn tiếng Nga dùng ở đâu cũng được. Đó là nhờ sự chặt chẽ, súc tích, diễn cảm của tiếng Nga, cho nên việc “bê” nguyên văn tiếng Việt sang tiếng Nga nhiều lúc bất cập, không bình thường.
Không ít cụm từ ta không dịch đúng nghĩa sang tiếng Nga được. Ví dụ:
- “Cộng đồng” trong câu “Vì sức khỏe cộng đồng”, nếu dịch là “Сообщество” thì sẽ sai vì “Сообщество” trong tiếng Nga để chỉ 1 nhóm gắn bó nào đó trong xã hội, chẳng lẽ chỉ lo sức khỏe cho 1 nhóm nào đó trong toàn xã hội thôi ư?
- “Dân sinh” khi nói “Xây dựng cầu dân sinh”. Thú thật, tôi không biết dịch thế nào cho đúng, vì trừ cầu quân sự ra thì cầu nào chẳng phục vụ cho cuộc sống của nhân dân?!
- “Xã hội hóa Y tế” chẳng hạn. Tiếng Nga không có khái niệm đó, nhưng nếu dịch theo bản chất là “приватизация” (tư nhân hóa) thì sẽ bị phê bình là thiếu quan điểm.
Còn nhiều nữa, không tiện nói ra.
5. Khác về quan niệm sống, lối sống
Tôi chỉ nêu vài ví dụ:
Ở Nga, ở các bến tàu, bến xe, việc gửi đồ đạc nhờ hành khách cùng ngồi chờ để mình đi việc riêng dăm phút là chuyện thường tình. Ở ta thì tuyệt đối cấm..
Ở Nga, bà con ở nơi khác đến thăm ở lại nhà của chủ nhà được coi là vinh dự, thể hiện sự gắn bó dòng tộc. Ở ta thì nên thuê khách sạn ở, rồi đến thăm sau được coi là đàng hoàng, sang trọng?!
Ở vùng quê Nga, khi con cái có gia đình mà ở với mình, bố mẹ thường làm thêm căn nhà nhỏ cho 2 vợ chồng già, còn con cái sống trong căn nhà chính do họ cả đời xây dựng nên. Ta được coi là "bố mẹ hy sinh vì con cái" nhưng không gặp như vậy.
Trong nhà, những gì là phần thưởng thì họ trưng bày, những gì thuộc về bằng cấp, vị trí mình đạt được thì không, vì sẽ là hợm hĩnh trước mắt mọi người. Ở ta, tôi gặp rất nhiều nhà treo bằng ĐH, Thạc sĩ của con cái lên. (Có lần thấy ở nhà 1 người bà con treo ảnh phóng to Bằng ThS của con vừa tốt nghiệp ở Anh về, tôi đùa: Sao anh không treo QĐ kết nạp Đảng lên, QĐ của Đảng giá trị hơn cái bằng này nhiều chứ?)
Về quan hệ trong giao tiếp công việc, xin trích lời của nhiều người Nga sau khi làm việc ở VN: “Người Việt hay thích quà”, hay Tiếu lâm của 1 bạn Nga đã nhiều năm ở VN:
Совещание антикоррупционной комиссии. После окончания, каждый получил конверт за свое участие.(Cuộc họp Ủy ban chống tham nhũng. Họp xong, mỗi người nhận một phong bì do đã tham gia).
II. Vài kinh nghiệm khi làm việc với người Nga.
Với công việc của HDV du lịch. Lợi thế là biết tiếng Nga chỉ cần ở mức độ khá, nói lưu loát là được dù có thiếu chính xác cũng không sao. Nhưng có 2 chú ý nhỏ:
- Vì dân tộc Nga có một trong những nền văn hóa vĩ đại của nhân loại, nên việc thêm vài tục ngữ, thành ngữ Nga khi giới thiệu (ví dụ để so sánh VH của ta với VH Nga ta đệm thêm: Как русские говорят ...) sẽ làm cho bài thuyết trình sinh động, người nghe khoái hơn và ghi nhớ hơn.
- Dân Nga rất ham hiểu biết, tích lũy kiến thức: ta thường gặp học sinh ghi chép khi xem Viện bảo tàng hay thấy họ rất hay đọc sách báo ở metro... Ở Nga, HDV thường có bằng ĐH khoa Lịch sử, cho nên ngoài bản thuyết trình mẫu, nên có nghiên cứu thêm đối tượng cần giới thiệu (danh thắng, công trình VH). Vừa là kiến thức cho mình, vừa ý nghĩa cho đất nước con người Việt, và 1 điều, theo tôi cũng quan trọng là:
Trong số dân du lịch không ít người có cương vị, doanh nghiệp nhất định. Nếu mình được coi là người hiểu biết, thông minh ... thì sẽ có lúc họ nhớ đến khi cần việc gì đó ở VN. Vì vậy, theo kinh nghiệm bản thân tôi, việc làm quen với những ai thích mình, quý mình (nhớ để lại danh thiếp) cũng là cầu nối đến tương lai.
Trong công việc với người Nga hay do người Nga chỉ đạo, nếu mục đính làm việc lâu dài, không chỉ vì đồng lương trước mắt thì cần chú ý để khắc phục 5 điểm khác nhau nêu trên.
Ngoài ra cần lưu ý thêm:
- Tính chính xác trong công việc, nhất là khi làm báo cáo... Như những nước công nghiệp phát triển, họ rất coi trọng các con số, tính toán tỷ mỉ... , những kết luận chung chung, những cụm từ “ba phải” thường thấy chỉ làm xấu cho việc mình làm.
- Trong giao tiếp, những kiểu nói có tính “khúm núm” (1 từ lại Dạ, 2 từ lại Dạ) chỉ hạ thấp mình trước mắt người khác.
- Cố gắng dùng ngôn ngữ nói, những câu thông dụng..., hạn chế những câu có cú pháp quá đầy đủ học ở trường. Vì khi nghe những câu “sách vở” người ta sẽ cảm thấy giao tiếp có tính lễ nghi, ngoại giao mà không nhận ra sự thật tâm, chân tình của mình.
- Người Nga rất ghét Mỹ, văn hóa và lối sống Mỹ nói chung. Khi viết văn bản tiếng Nga tuyệt đối không dùng các từ tiếng Anh đệm vào, hay viết theo kiểu Anh: Viết hoa chữ cái đầu các từ trong tựa để... . Dù bài viết có hay đến đâu nhưng có những “thứ” đó thì bị coi là không tôn trọng văn hóa Nga.
- Người Nga, nhất là phụ nữ Nga, rất coi trọng sự thông minh, vì theo họ và với điều kiện của đất nước họ, người đàn ông thông minh sẽ làm được tất cả trong hiện tại cũng như tương lại. Ai được Trời phú cho khả năng này thì nên tận dụng tối đa mà không sợ họ cho mình qua mặt hay ganh tỵ.... (tất nhiên, phải biết cách trình bày ý kiến thông minh của mình để nghe cho ‘lọt tai).
P.S. Những suy nghĩ trên đây có t/c “chấm phá”. Đang rất bận, nhưng thấy nhiều bạn quan tâm đến chủ đề nên sẽ cố gắng viết thêm phần “Kinh nghiệm khi xin việc ở các Cty Nga”
Chỉnh sửa cuối:
