Dịch Tiếu lâm cũng giống như dịch Văn học, nhưng khó hơn vì bố cục ngắn gọn, dùng từ “đắt” và nhấn ở những điểm nút. Khác với chuyện hài VN thường dựa trên yếu tố tếu, nhộn ..., tiếu lâm Nga thiên về dí dõm, dùng từ kiểu chơi chữ, và có phần lý trí (phải suy nghĩ một chút mới cười được). Điều này các bạn đang học ở Nga thấy rõ khi xem chương trình của Zadornov (Задорнов) trên kênh RenTV và các tiết mục hài trên tivi của ta.
Khi dịch sang tiếng Việt ta phải truyền tải được những đặc thù đó. Nếu không, người đọc sẽ chỉ thấy vui mà không thấy hết cái hay của bản gốc, có thể cho yếu tố tiếu lâm thua xa chuyện hài của ta.
Tạm nêu một vài chú ý khi dịch và phân tích qua 1 ví dụ để việc dịch thể loại này trên trang web của ta tốt hơn.
1. Phải biết cười ở chỗ nào để tập trung tu từ, diễn đạt vào chỗ đó. Điều này các bạn biết kha khá tiếng Nga đều cảm nhận được.
2. Diễn đạt càng súc tích, càng ngắn gọn càng tốt. Không nên tán thêm như ở chuyện hài VN để khỏi loãng yếu tố cười, dành trọng tâm hài hước cho điểm nhấn.
3. Dùng các thủ pháp từ ngữ của tiếng Việt để tạo ra sự bất ngờ, dí dõm của bản gốc.
Để thấy rõ hơn, ta phân tích bài dịch sau:
Дама едет в такси и около дома обнаруживает, что потеряла кошелёк и говорит таксисту, что ей нечем расплатиться. Таксист молча разворачивается, едет в лес и расстилает на траве простыню.
- Что вы, у меня же трое детей - говорит дама.
- А у меня 40 кроликов! рви траву и клади сюда.
Bảndịch:
Một quý bà đi taxi, khi xe về gần đến nhà, thì chợt phát hiện ra chiếc ví của mình đã không cánh mà bay, bà ta nói với lái xe rằng " thôi xong, tôi chả có một xu thì lấy gì ra mà chả tiền cho anh đây". Lái xe chẳng nói chẳng rằng, lạnh lùng quay đầu xe và phi thẳng vào rừng, sau đó anh ta trải tấm ga giường ra thảm cỏ.
- Ôi thôi xong ! đừng làm thế mà, tôi đã có đến 3 đứa con rồi - bà ta phân chần
- Còn tôi thì có đến 40 con thỏ! Bà nhổ cỏ đi và để vào đây cho tôi.
Bên cạnh một số từ dùng hay như “quý bà”, “phi thẳng”, “phân trần”... còn có những chưa ổn:
- Cụm từ “không cánh mà bay” văn hoa, nghe hay; cũng như thêm thành câu trả lời:" thôi xong, tôi chả có một xu thì lấy gì ra mà chả tiền cho anh đây" đều “chống lại” tiêu chí 2. Tiếng Nga cũng có những cụm từ như vậy, nhưng sao tác giả chỉ dùng đơn giản là “потеряла”?
- Thêm từ “cho tôi” ở cuối bài làm cho “điểm nhấn” bị loãng, mất sự dí dõm vì cảm giác cười do anh ta tham lam chi phối .
- Từ “Что вы” dịch thành “Ôi thôi xong !” không đúng nên không có sự ngạc nhiên của bà ta, tạo cao trào cho điểm nhấn của câu chuyện.
Cho nên tôi tạm sửa lại là, có gì các bạn góp ý thêm:
Một quý bà đi taxi, về gần đến nhà chợt thấy mình mất chiếc ví nên nói với tài xế là không có gì để trả. Bác tài chẳng nói chẳng rằng, quay xe phóng thẳng vào rừng, và trải tấm ga giường lên thảm cỏ:
- Anh kỳ thế, tôi đã có đến 3 đứa con rồi – Bà ta phân trần.
- Còn tôi có những 40 con thỏ. Bà nhổ cỏ rồi cho vào đây!
Khi dịch sang tiếng Việt ta phải truyền tải được những đặc thù đó. Nếu không, người đọc sẽ chỉ thấy vui mà không thấy hết cái hay của bản gốc, có thể cho yếu tố tiếu lâm thua xa chuyện hài của ta.
Tạm nêu một vài chú ý khi dịch và phân tích qua 1 ví dụ để việc dịch thể loại này trên trang web của ta tốt hơn.
1. Phải biết cười ở chỗ nào để tập trung tu từ, diễn đạt vào chỗ đó. Điều này các bạn biết kha khá tiếng Nga đều cảm nhận được.
2. Diễn đạt càng súc tích, càng ngắn gọn càng tốt. Không nên tán thêm như ở chuyện hài VN để khỏi loãng yếu tố cười, dành trọng tâm hài hước cho điểm nhấn.
3. Dùng các thủ pháp từ ngữ của tiếng Việt để tạo ra sự bất ngờ, dí dõm của bản gốc.
Để thấy rõ hơn, ta phân tích bài dịch sau:
Дама едет в такси и около дома обнаруживает, что потеряла кошелёк и говорит таксисту, что ей нечем расплатиться. Таксист молча разворачивается, едет в лес и расстилает на траве простыню.
- Что вы, у меня же трое детей - говорит дама.
- А у меня 40 кроликов! рви траву и клади сюда.
Bảndịch:
Một quý bà đi taxi, khi xe về gần đến nhà, thì chợt phát hiện ra chiếc ví của mình đã không cánh mà bay, bà ta nói với lái xe rằng " thôi xong, tôi chả có một xu thì lấy gì ra mà chả tiền cho anh đây". Lái xe chẳng nói chẳng rằng, lạnh lùng quay đầu xe và phi thẳng vào rừng, sau đó anh ta trải tấm ga giường ra thảm cỏ.
- Ôi thôi xong ! đừng làm thế mà, tôi đã có đến 3 đứa con rồi - bà ta phân chần
- Còn tôi thì có đến 40 con thỏ! Bà nhổ cỏ đi và để vào đây cho tôi.
Bên cạnh một số từ dùng hay như “quý bà”, “phi thẳng”, “phân trần”... còn có những chưa ổn:
- Cụm từ “không cánh mà bay” văn hoa, nghe hay; cũng như thêm thành câu trả lời:" thôi xong, tôi chả có một xu thì lấy gì ra mà chả tiền cho anh đây" đều “chống lại” tiêu chí 2. Tiếng Nga cũng có những cụm từ như vậy, nhưng sao tác giả chỉ dùng đơn giản là “потеряла”?
- Thêm từ “cho tôi” ở cuối bài làm cho “điểm nhấn” bị loãng, mất sự dí dõm vì cảm giác cười do anh ta tham lam chi phối .
- Từ “Что вы” dịch thành “Ôi thôi xong !” không đúng nên không có sự ngạc nhiên của bà ta, tạo cao trào cho điểm nhấn của câu chuyện.
Cho nên tôi tạm sửa lại là, có gì các bạn góp ý thêm:
Một quý bà đi taxi, về gần đến nhà chợt thấy mình mất chiếc ví nên nói với tài xế là không có gì để trả. Bác tài chẳng nói chẳng rằng, quay xe phóng thẳng vào rừng, và trải tấm ga giường lên thảm cỏ:
- Anh kỳ thế, tôi đã có đến 3 đứa con rồi – Bà ta phân trần.
- Còn tôi có những 40 con thỏ. Bà nhổ cỏ rồi cho vào đây!